Κυρίες και Κύριοι,

Θεωρώ ξεχωριστή αυτήν την ημέρα. Για όλους μας. Για τα ουσιαστικά πράγματα της χώρας. Ξεκινώ με αφετηρία ότι τα ιστορικά, τα δικαιοπολιτικά και τα συμβολικά στοιχεία του εορτασμού της μνήμης του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη ανταποκρίνονται και συνδέονται με την επικαιρότητα.

Διανύουμε την πιο οδυνηρή κρίση του κορυφαίου κοινωνικού, πολιτικού και ιδεολογικού οικοδομήματος της μεταπολίτευσης. Η κρίση είναι οικονομική. Η κρίση είναι πολιτική. Η κρίση είναι κοινωνική. Κυρίως όμως είναι θεσμική και ιδεολογική. Η αμφισβήτηση είναι γενική και διάχυτη.

Αμφισβητείται ο δημοκρατικός νομοθέτης. Οι επιλογές του, δεν αρνούμαι, ότι είναι και ότι πρέπει να είναι αντικείμενο κριτικής. Σ’ ένα Κράτος Δικαίου ο νόμος όμως πρέπει να εφαρμόζεται. Και να εφαρμόζεται από όλους. Και ειδικά από εκείνους που διεκδικούν τη συμμετοχή τους στην ιδεολογική και πνευματική ηγεσία της χώρας. Δεν νοείται εκείνοι, που εκπαιδεύουν και διαπαιδαγωγούν τη νεολαία μας στις αρχές του Δικαίου, να προσκαλούν σε ανταρσία ακόμη και απέναντι σε νόμους που ψήφισε μια πρωτόγνωρη σε έκταση πλειοψηφία της Εθνικής Αντιπροσωπείας.

Αμφισβητείται η δημόσια διοίκηση. Στους βασικούς πυλώνες της. Φθάσαμε στο σημείο να καταλαμβάνονται Υπουργεία και να ακυρώνεται έτσι στην πράξη η βασική δομή και λειτουργία του σύγχρονου κράτους.

Αμφισβητείται η Δικαιοσύνη. Κάποιοι ενθάρρυναν τη βίαιη ανυπακοή ακόμα και στις αποφάσεις των ανώτατων δικαστηρίων. Κανένας μας δεν μπορεί να αρνηθεί σε οποιονδήποτε Έλληνα πολίτη το δικαίωμα να ασκεί κριτική στις δικαστικές αποφάσεις. Ακόμα και σε εκείνον που δεν έχει τον επαρκή εξοπλισμό να κατανοήσει το περιεχόμενό τους. Η υποδοχή όμως των αποφάσεων, ειδικά από επιστημονικούς φορείς, με άρνηση ή με χυδαίους υπαινιγμούς είναι κάτι που θίγει τις θεμέλιες βάσεις του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Η αντίσταση στις δικαστικές αποφάσεις βρίσκεται έξω από τις συνθήκες του πολιτεύματος, αφού εκδίδονται και εκτελούνται στο όνομα του Ελληνικού λαού.

Η αμφισβήτηση από μόνη της δεν είναι το κεντρικό χαρακτηριστικό της σημερινής κρίσης. Ιστορικά έχει αποδειχτεί ότι μεγάλα ρεύματα αμφισβήτησης έχουν οδηγήσει στην ενίσχυση των θεσμών μέσα από την ανανέωση και τον εμπλουτισμό τους. Η αμφισβήτηση, όμως, γίνεται επικίνδυνη όταν συνοδεύεται από την ανομία που είναι ο πυρήνας της σημερινής κρίσης. Η διάχυτη βία και η προσπάθεια νομιμοποίησής της. Η αποθάρρυνση για κάθε θεσμική κύρωση. Η ιδεολογική απαξίωση όλων των κυρώσεων.
Αυτή η εικόνα αδικεί τη χώρα. Αδικεί το λαό της. Στις δύσκολες ώρες καταφεύγω συχνά στον Ύμνο της Ελευθερίας του Εθνικού ποιητή. Ψάχνω τις αναλογίες και τις συγκρίσεις. Η επαναστατική πορεία και περιπέτεια προς την ανεξαρτησία πέρασε από διάφορες φάσεις και στάδια. Από το θριάμβο των νικών στις πτώσεις και τις ήττες. Από το μεγαλείο στις μικρότητες. Ο Εθνικός μας ποιητής είναι πάντα επίκαιρος.

«Μην ειπούν στο στοχασμό τους, τα ξένα έθνη αληθινά: Εάν μισούνται αναμεσό τους δεν τους πρέπει ελευθεριά».
Όλες οι λέξεις του στο απόλυτο περιεχόμενό τους δεν ισχύουν. Η πραγματικότητα όμως είναι μία: Η άσχημη και άδικη εικόνα της χώρας ενθαρρύνει ανάλογες τάσεις και στάσεις των ξένων λαών.

Κυρίες και Κύριοι,

Σ’ αυτό το τοπίο τα ερωτήματα είναι: Ποιος είναι ο ρόλος μας, ο ρόλος της Δικαιοσύνης στις περιόδους κρίσης; Σίγουρα περιλαμβάνει και περιέχει όλες τις αρμοδιότητες που έχουμε στις ομαλές περιόδους και στους χρόνους ειρηνικής δημιουργίας. Επιπλέον:
Στις περιόδους κρίσεις παίρνουμε τις σωστές αποφάσεις που επιτρέπουν και ενθαρρύνουν μεγαλύτερες συστρατεύσεις. Αποφάσεις με καθαρό λόγο και μήνυμα. Αποφάσεις που αναδεικνύουν την ιστορικότητα της πατρίδας μας. Μακρυά από καπηλείες που συγκαλύπτουν ταπεινά συμφέροντα.

Στις περιόδους κρίσεις οι πολιτικές αντιθέσεις και αντιπαραθέσεις δεν σταματούν. Ούτε καταργούνται. Ούτε εξοστρακίζονται τεχνητά. Διεξάγονται, όμως, στη βάση μιας ιστορικής Εθνικής Συνεννόησης με στόχο την εθνική ομοψυχία στη βάση, στο λαό μας. Με όλες τις προϋποθέσεις και τα προνόμια της διαχρονικότητας του Εθνικού συμφέροντος.

Στις περιόδους κρίσεις η Δικαιοσύνη δεν ενδίδει στις ύπουλες προτάσεις αναχωρητισμού από τον πρωταγωνιστικό της ρόλο για την απονομή του δικαίου. Στο πλαίσιο πάντοτε του σύγχρονου δημοκρατικού πολιτεύματος.
Τι είναι τελικά η Δικαιοσύνη; Το ερώτημα και την απάντηση την επιβάλλει η ημέρα μνήμης του Αγίου Διονυσίου.

Η ανθρωπότητα άργησε να εγκαταλείψει το μύθο και την αυθαιρεσία στην απονομή της Δικαιοσύνης. Από τη Γαλλική επανάσταση και μετά η Δικαιοσύνη είναι ορθολογικό φαινόμενο. Πειθαρχημένο σε αξίες και ιδανικά. Και οπωσδήποτε ανθρωποκεντρικό.
Η Δίκη (γιατί Δικαιοσύνη χωρίς Δίκη δεν υφίσταται) είναι η πιο συναρπαστική και γοητευτική εφεύρεση του ανθρώπου. Μοιάζει με το αρχαίο δράμα. Έχει πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές. Έχει χορό. Τον δήμο. Στο όνομα του εκδίδονται οι αποφάσεις. Έχει κορύφωση και κάθαρση. Και τελικά τη δίκαιη λύση.

Η Δίκη είναι συλλογικό φαινόμενο. Με πολλούς συμμέτοχους. Με διακριτούς και διακεκριμένους ρόλους. Κανένας δεν υποκαθιστά τον άλλον. Βρίσκονται σε μια διαρκή δυναμική διαλεκτική συνεργασία. Η Δίκη διανύει διάφορα στάδια. Κανένα όμως δεν προσδιορίζει ασφυκτικά το επόμενο και ιδιαίτερα τον τερματισμό του.

Η Δικαιοσύνη, μέσα από το συλλογικό αυτό εργαλείο, συμβάλλει στην κοινωνική ειρήνη. Επιλύει ιδιωτικές διαφορές. Αντιμετωπίζει προβλήματα του πολίιτη με τη δημόσια διοίκηση. Επιβάλλει κυρώσεις με ανάλογο περιεχόμενο. Προστατεύει δραστικά τα δικαιώματα του πολίτη και του ανθρώπου. Και κυρίως διαπαιδαγωγεί.
Η αποστολή της Δικαιοσύνης σε περιόδους κρίσης έχει επιπρόσθετα ξεχωριστά χαρακτηριστικά.

Η Δικαιοσύνη υπερασπίζεται τη νομιμότητα στο ουσιαστικό της περιεχόμενο. Στηρίζει και υποστηρίζει το Νόμο. Συγκρούεται με τα φαινόμενα της ανομίας. Αυτονόητα, δεν κωφεύει τουναντίον αφουγκράζεται τα κοινωνικά κινήματα και μηνύματα. Διατηρεί έναν θεσμικό διάλογο με αυτά. Και δίνει λύσεις, πάντοτε μέσα στο γράμμα και το πνεύμα του Νόμου. Τις λύσεις που δικαιούται. Χωρίς να υποκαθιστά τις άλλες εξουσίες και λειτουργίες του πολιτεύματος.

Η Δικαιοσύνη υπερασπίζεται το Δημόσιο συμφέρον. Χωρίς να ξεχνάει τον πολίτη. Τον ʼνθρωπο. Δεν είναι η ανθρώπινη αξία η θεμελιώδης Συνταγματική επιλογή μας; Διάταξη που δεν αναθεωρείται! Αντίθετα εμπλουτίζεται και βαθαίνει. Το Δημόσιο συμφέρον σε περιόδους κρίσης, στα μάτια πολλών, αποκτά μια νοηματική χαλαρότητα. Καθίσταται, όχι σπάνια, δυσδιάκριτο. Προωθούνται και προτάσσονται τα επιμέρους, ή ακόμα και τα προσωπικά, συμφέροντα. Είναι γνωστό πως οι λέξεις σ’ αυτές τις περιόδους χάνουν εύκολα το νόημα και το περιεχόμενο τους. Και, συχνά, αυτός ο διαγκωνισμός μεταξύ των αλληλοσυγκρουομένων συμφερόντων γίνεται στο όνομα του Δημοσίου Συμφέροντος και Καλού. Στο όνομα του Συμφέροντος Όλων. Αυτός ο κίνδυνος λειτουργεί ύπουλα και υπονομεύει την ίδια τη διαχρονική αποστολή της Δικαιοσύνης.

Στις περιόδους κρίσης η Δικαιοσύνη υπερασπίζεται, με ξεχωριστό αίσθημα ευθύνης, τις μεγάλες αξίες της σύγχρονης δημοκρατικής νομιμότητας. Υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα στο περιχαρακωμένο, από το Σύνταγμα και τη Διεθνή και Ευρωπαϊκή νομιμότητα, περιεχόμενό τους. Δεν ενθαρρύνει, με τίποτα, τη γραφειοκρατική εκτέλεση και διεκπέραιωσή τους. Ούτε κλείνει τα μάτια της στην καταχρηστική άσκησή τους.
Η Δικαιοσύνη αντιδρά έγκαιρα. Και απροσχημάτιστα. Δεν εμπλέκεται στις πολιτικές διενέξεις. Δεν διεκδικεί σε αυτές ρόλο επιδιαιτητή. Ούτε αναχωρεί από τα μεγάλα και καυτά κοινωνικά προβλήματα. Δεν είναι απούσα στα ζητήματα της νομιμότητας. Ο Νόμος είναι ο κύριος άξονας της.

Η Δικαιοσύνη υπερασπίζεται την ανοικτή κοινωνία. Και όλες τις αρχές και τους κανόνες της. Και καταπολεμά τις φοβίες, και τα φαινόμενα ρατσισμού, ότι ταπεινώνουν την ιστορική πορεία του Ελληνισμού.
Η Δικαιοσύνη σε περιόδους κρίσης δεν υπηρετεί ή εξυπηρετεί φανερά ή κρυφά σκοπιμότητες. Δεν νοιώθει τον πειρασμό μιας πρόσκαιρης δημοφιλίας. Δεν υποκύπτει σε νόθα πολιτικά νεφελώματα.

Κυρίως, όμως, η Δικαιοσύνη σκέπτεται ιστορικά. Αγωνιά για το παρόν και το μέλλον του λαού. Και λειτουργεί πατριωτικά. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής οικογένειας. Στον ιστορικό πάντοτε ορίζοντα της Διεθνούς νομιμότητας.

Κυρίες και Κύριοι,
Σήμερα τιμάμε τη μνήμη ενός εξέχοντος Νομικού και Αγίου. Και μαζί αποτείομε φόρο τιμής στην Ελληνική Δικαιοσύνη. Από τη ζωή και το έργο του Διονυσίου του Αρεοπαγίτη να κρατήσουμε τρία στοιχεία:

• Έζησε στο σημείο συνάντησης του παλιού με το νέο κόσμο.
• Ενσάρκωσε τη Δικαιοσύνη.
• Θυσιάστηκε για τις πεποιθήσεις του.

Η Δικαιοσύνη είναι μια μεγάλη πρόκληση και περιπέτεια. Με ένα τεράστιο και δυσβάστακτο κόστος. Συλλογικό και Προσωπικό.
Όσοι αποφασίσαμε να αποδεχτούμε τη μεγάλη πρόκληση και να συμμετάσχουμε στην επώδυνη περιπέτεια της Δικαιοσύνης, ως θεμέλιου της σύγχρονης δημοκρατίας, γνωρίζουμε πολύ καλά τους όρους της και τα χαρακτηριστικά της και θα ανταποκριθούμε.