εκ μέρους της Κυβέρνησης θέλω κι εγώ να καταθέσω τα συγχαρητήριά μου στην Επιτροπή για την εξαίρετη δουλειά που έχει κάνει, εμπεριστατωμένη, μετά από δημοκρατικό διάλογο και επιστημονική τεκμηρίωση.

Αθήνα, 12/1/12

Και οφείλω από την αρχή να ευχαριστήσω τον κ. Γιάννη Πανούση, που βοήθησε τόσο πολύ αυτή την Επιτροπή, αλλά και επειδή είναι ο βασικός συντελεστής του νέου Κώδικα Σωφρονιστικής Πολιτικής. Είναι στη διάθεση του Υπουργείου. Έχουμε καθυστερήσει να τον φέρουμε στην Εθνική Αντιπροσωπεία για λόγους καθαρά οικονομικούς, αλλά και τεχνικούς. Θέλω, όμως, να διαβεβαιώσω το Σώμα ότι τον επόμενο μήνα θα είμαι σε θέση να τον παρουσιάσω και στην Εθνική μας Αντιπροσωπεία.

Με χαροποιεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι υπάρχει μία διακομματική συνεννόηση με αφετηρία όλων μας ότι το θέμα των φυλακών είναι θέμα δημοκρατίας και πολιτισμού. Μέσα εκεί ζουν άνθρωποι που μπορεί να παρανόμησαν στη ζωή τους, έχουν όμως, δικαιώματα και πάνω απ' όλα πρέπει να σεβόμαστε την αξιοπρέπεια του κάθε πολίτη. Δεν μπορεί και δεν πρέπει οι φύλακες να είναι, όπως χαρακτηριστικά λέγεται << αποθήκες ψύχων >>.

Μπορούμε να ξεκινήσουμε με μία διαπίστωση: στην Ελλάδα δεν υπάρχει ολοκληρωμένο σωφρονιστικό σύστημα, παρότι έχουμε ίσως τον πιο προοδευτικό Σωφρονιστικό Κώδικα. Και ο εσωτερικός κανονισμός όμως, των φυλακών είναι σε πολύ καλή κατάσταση.

Πολλοί αποδίδουν το πρόβλημα στις δομές. Σωστό. Τελικά όμως, είναι μόνο οι δομές; Θα έλεγα όχι. Λείπουν πολλά άλλα πράγματα. Λείπει το προσωπικό. Λείπουν τα χρήματα. Δεν υπάρχει σωφρονισμός. Υπάρχει μόνο τιμωρία. Αρκεί να κρατήσουμε ως υποσημείωση το γεγονός ότι το 60% -ίσως και παραπάνω – των κρατουμένων είναι υπότροποι. Και αυτή είναι η μεγάλη ομολογία της αποτυχίας ως σωφρονιστικού συστήματος.

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολύ καλή δουλεία, γιατί υπήρχε πολιτική βούληση και από τα δύο κόμματα. Και στον Τακτικό Προϋπολογισμό όμως, και στο Πρόγραμμα Επενδύσεων είναι σε πολύ κακή κατάσταση η αντιμετώπιση των φυλακών.

Για μένα το κρίσιμο θέμα είναι ο υπερπληθυσμός: δωδεκάμισι χιλιάδες αυτή την στιγμή. Πανευρωπαϊκό φαινόμενο ο συντονισμός. Οι φυλακές λειτουργούν ως σχόλες εγκλήματος, όταν συμβιώνουν μαζί βαρυποινίτες, έμποροι ναρκωτικών, νεαροί μικροπαραβάτες και τοξικομανείς.

Μένω, όμως, σε τρεις διαπιστώσεις: Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι σήμερα έχουμε ανοιχτές φυλακές. Να σας θυμίσω ότι πριν από δύο ή τρία χρόνια δεν είχε πρόσβαση ούτε ο Συνήγορος του Πολίτη. Σήμερα η κατάσταση είναι διαφορετική. Έχουν μπει τα μέσα ενημέρωσης -μετά από συνεννόηση- κι έχουν δείξει στην ελληνική κοινωνία ποια είναι η κατάσταση στις φυλακές. ʼρα, σήμερα υπάρχει και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης απέναντι στους φυλακισμένους. Και αυτό το θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό.

Υπάρχει ελάχιστο προσωπικό, λιγότερο από το 50% των προβλεπομένων θέσεων και θέλω από αυτό εδώ το Βήμα να ευχαριστήσω με κάθε ειλικρίνεια το έργο που προσφέρουν οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι.

Το κατασκευαστικό πρόγραμμα συνεχίζεται. Θα σας τα πει ο κ. Πεταλωτής. Εκείνο, όμως, το οποίο θεωρώ ως πολύ σημαντικό είναι ότι αυτή. η έκθεση της Βουλής, όπως εγώ τη μελέτησα -και είχα και συμμετοχή στο έργο της Επιτροπής- αποτελεί μία καλή αφετηρία ώστε πάνω εδώ να οικοδομηθεί αυτό που θα θέλαμε όλοι, δηλαδή ένα εθνικό σχέδιο, με συμφωνία των πολιτικών φορέων, για το ζήτημα αυτό.

Προτεραιότητα, όμως, νομίζω ότι πρέπει να έχει το σύστημα απονομής της ποινικής δικαιοσύνης. Εκεί είναι το κρίσιμο ζήτημα. Θα σας φέρω μόνο ένα στοιχείο:

Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, υπάρχουν εννιακόσιοι και πλέων ισοβίτες. Ακούστε τι γίνεται στις άλλες χώρες: Ολλανδία είκοσι επτά. Δανία δεκαεννέα. Αυστρία εκατόν είκοσι τρεις. Πολωνία -πόσο μεγαλύτερη από τη χώρα μας;- διακόσιοι είκοσι. Σουηδία εκατόν πενήντα πέντε. Τσεχία τριάντα τρεις.
Πού πάσχει, λοιπόν, το σύστημα; Πάσχει το δικαιϊκό σύστημα. Και πάσχει το σύστημα ποινών στη χώρα το οποίο, όπως έχω πει, είναι ένα κρίσιμο ζήτημα.

'Έχει γίνει όμως, ένα πρωτοποριακό έργο: υπάρχει ο Κώδικας για τα ναρκωτικά ο ποίος έχει κατατεθεί στη Βουλή και θα τον συζητήσουμε τις επόμενες εβδομάδες. Υπάρχει ο Ποινικός Κώδικας, ένα πρωτοποριακό έργο που έγινε κάτω από την καθοδήγηση του αείμνηστου καθηγητή Mανωλεδάκη και συνεχίστηκε από την κα. Συμεωνίδου. Τις επόμενες ημέρες θα το παρουσιάσω στην επιστημονική κοινότητα. Είναι ένα πολύ φιλελεύθερο πολιτικά κείμενο που βάζει σε σύγχρονες λογικές έναν Κώδικα που, όπως ξέρετε, είχε γίνει επί αείμνηστου Χωραφά. Εμείς κάναμε επιμέρους βελτιώσεις. Υπάρχει Σωφρονιστικός Κώδικάς που έχει γίνει, όπως σας είπα, με την ευθύνη του Γιάννη Πανούση και να αναφέρω και τον κ. Παρασκευόπουλο.

ʼρα, λοιπόν, για εμένα το μεγάλο θέμα είναι η επανεξέταση των ποινών και το θέμα της κοινωνικής επανένταξης. Θα δώσουμε ευκαιρίες ζωής. Εδώ θα ήθελα να σταθώ στο εξής μόνο ζήτημα: Ναι, υπάρχουν οι εναλλακτικές μορφές έκτισης της ποινής, η κοινωφελής εργασία, έγιναν θετικά βήματα και με τον τελευταίο νόμο που έφερε ο κ. Καστανίδης, όμως, εδώ χρειάζεται συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Θέλω να πω το εξής: Αυτήν τη στιγμή πάρα πολλοί κρατούμενοι που βγήκαν για κοινωνική εργασία δεν την κάνουν τοις πράγμασι γιατί πάρα πολλοί δήμαρχοι δίνουν πιστοποιητικά ψεύτικα. Πρέπει το θέμα να αντιμετωπιστεί. Είναι η καλή συνταγή, αλλά η καλή συνταγή πρέπει να γίνεται όπως απαιτεί ό νόμος και όπως απαιτούν …….

Πρόεδρος της Βουλής (Φίλιππος Πετσάλνικος): Τους έχετε εντοπίσει, κύριε υπουργέ, τους εκδίδοντες τα μη πραγματικά πιστοποιητικά;

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου (Υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων): Υπάρχει μια διαπίστωση, κύριε Πρόεδρε. Έχω προσδιορίσει τη μεθεπόμενη εβδομάδα, γιατί υπάρχει φόρτος εργασίας στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, μια συνάντηση με την ΚΕΔΚΕ και το Δήμαρχο της Αθήνας για να μπορέσουμε να δώσουμε ουσιαστική απάντηση σ' αυτό το ζήτημα. Δεν λύνονται όλα τα ζητήματα κατά την ταπεινή μου άποψη με την ποινική αντιμετώπιση του προβλήματος.

Από την άλλη μεριά θα ήθελα να τελειώσω με το εξής: Ήθελα να μιλήσω για τη συμμετοχή της κοινωνίας στα ζητήματα των φυλακών. Υπάρχει ευαισθητοποίηση. Θέλω να σταθώ - και δεν θα σταθώ σε ονόματα- σε κάποιους φωτισμένους ιερείς και ποιμενάρχες, οι οποίοι προσφέρουν τεράστιες υπηρεσίες στο έργο των φυλακών. Θέλω από αυτό εδώ το βήμα να τους εκφράσω τα συγχαρητήρια μου. Θα ήθελα να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση για το σύνολο της ελληνικής Εκκλησίας.

Τελειώνοντας, θέλω να πω το εξής, επειδή έγινε και μια συζήτηση σε σχέση με την τροπολογία: Έχω καταθέσει τροπολογία για την αποσυμφόρηση των φυλακών, θα συζητηθεί την επόμενη εβδομάδα. Τη Δευτέρα και την Τρίτη απ’ ότι με ενημέρωσε ο Πρόεδρος μέσω των υπηρεσιών της Βουλής, συζητείται το νομοσχέδιο για το ρατσισμό και την ξενοφοβία και υπάρχει και εκεί η σχετική τροπολογία. Θα παρακαλέσω, όμως, να αντιμετωπιστεί στα πλαίσια της πραγματικής της διάστασης. Δεν είναι μια τροπολογία, η οποία προσφέρεται για επιφανειακές προσεγγίσεις ή για άκαιρο λαϊκισμό. Είναι πολύ σημαντικό το ζήτημα. Έχει γίνει πολλές φορές στο παρελθόν οργανωμένη αποσυμφόρηση.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, εγώ προτιμώ την οργανωμένη αποσυμφόρηση και όχι την αποσυμφόρηση που γίνεται με ελικόπτερα!!!

Σας ευχαριστώ.