Αγγίζοντας την καρδιά του προβλήματος στην ποινική μεταχείριση των εξαρτημένων, από ναρκωτικές ουσίες, ατόμων, ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Μιλτιάδης Παπαϊωάννου, εξήγγειλε αλλαγές στη νομοθεσία μας, ανοίγοντας τον δημόσιο διάλογο επί της ουσίας. Μιλώντας στην «Κ», αποκαλύπτει δέκα ρυθμίσεις-κίνητρα που θα περιληφθούν στον νέο νόμο, για την ένταξη των εξαρτημένων από τα ναρκωτικά σε προγράμματα αποθεραπείας και αποτοξίνωσης. Τα μέτρα αυτά θα οδηγούν και σε πλήρη απαλλαγή από κάθε δικαστική εμπλοκή, όπως τονίζει ο υπουργός, εκείνους που θα διαλέγουν τον δρόμο της θεραπείας και υποχρεωτικά θα αναβάλλεται η στράτευσή τους, ενώ αποσαφηνίζει το εύρος της αποποινικοποίησης και τις ρυθμίσεις για ανήλικους, διακινητές και εμπόρους.

Συνέντευξη στην Ιωάννα Μάνδρου.

Δημοσιογράφος: Κύριε υπουργέ ανακοινώσατε αλλαγές στην ποινική αντιμετώπιση των εξαρτημένων ατόμων. Μπορεί να γίνει λόγος για αποποινικοποίηση των λεγομένων «μαλακών» ναρκωτικών;

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Πρέπει να γίνει σαφές ότι ο χρήστης σύμφωνα με όλα τα επιστημονικά δεδομένα και τη σύγχρονη αντίληψη έχει ανάγκη θεραπείας. Είναι άρρωστος και ως ασθενής πρέπει να αντιμετωπισθεί. Η πράξη του προσβάλλει τον εαυτόν του αποκλειστικά. Η θέση του είναι στο θεραπευτικό πρόγραμμα και όχι στη φυλακή. Μία από τις βασικές μεταρρυθμίσεις αναφέρεται στην αποποινικοποίηση αποκλειστικά και μόνον της χρήσης κάθε ναρκωτικής ουσίας. Παραμένει όμως το αδίκημα της κατοχής και της προμήθειας προς ίδια χρήση, που, αντί να τιμωρείται σε βαθμό πλημμελήματος, δηλαδή  με φυλάκιση μέχρι ένα χρόνο μετατρέπεται σε πταίσμα. Οι τελευταίες ρυθμίσεις είναι ένα διπλό μήνυμα ιδιαίτερα προς τους νέους ανθρώπους να σταθούν μακριά από την σύγχρονη μάστιγα της κοινωνίας μας που είναι τα ναρκωτικά, και από την άλλη, ότι δεν τους αντιμετωπίζουμε ως εγκληματίες.

Δημοσιογράφος:  Ουσιαστικά ποιες ποινικές συμπεριφορές αποποινικοποιούνται. Τι ακριβώς αλλάζει για τους χρήστες;

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Αυτό που κυρίως αλλάζει είναι η κατοχύρωση ενός δικαιώματος στη θεραπεία καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας της ποινικής δίκης, αλλά και μετά το πέρας της δίκης όταν κάποιος εκτίει ποινή.
Δημιουργούμε, έτσι, ένα πληρέστερο σύστημα διάγνωσης της εξάρτησης, προκειμένου να ενεργοποιήσουμε με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο όλα τα μέτρα που ήδη ισχύουν στη νομοθεσία μας για την επιεική αντιμετώπιση των εξαρτημένων. Δίνουμε τα αναγκαία εργαλεία τόσο στους δικαστές, όσο και στις κοινωνικές υπηρεσίες των καταστημάτων κράτησης ώστε να μπορούν με μεγαλύτερη ασφάλεια να ενισχυθούν τα εναλλακτικά της φυλάκισης μέτρα. Θέλουμε να ωθήσουμε τους χρήστες στα προγράμματα απεξάρτησης.

Δημοσιογράφος: Θα υπάρξουν όμως μέτρα που θα διευκολύνουν ή  θα ωθούν τα εξαρτημένα άτομα να προσφύγουν σε προγράμματα αποθεραπείας;

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Πολλά. Να σας αναφέρω τα βασικότερα.

1) την εισαγωγή σε θεραπευτικό πρόγραμμα απεξάρτησης ως περιοριστικό όρο για όσους έχουν δικαστικές εμπλοκές για ναρκωτικά,

2) την υποβολή σε πρόγραμμα σωματικής αποτοξίνωσης και την παρακολούθηση συμβουλευτικού προγράμματος ψυχολογικής απεξάρτησης εντός καταστημάτων κράτησης,

3) την χορήγηση υφ’ όρον απόλυσης για παρακολούθηση προγράμματος απεξάρτησης,

4) την αναβολή της άσκησης ποινικής δίωξης,

5) την αναστολή ισχύος εντάλματος σύλληψης, την αναστολή εκτέλεσης ποινής,

6) την υποχρεωτική αναβολή στράτευσης 

7) την υποχρεωτική αναβολή της δίκης.

Δημοσιογράφος: Ικανά κίνητρα…

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Θα προβλεφθούν κι άλλα ισχυρότερα. Όπως, για παράδειγμα σε περίπτωση ολοκλήρωσης του θεραπευτικού προγράμματος, θα προβλέπεται:

 1) η οριστική αποχή από την ποινική δίωξη,

2) η υποχρεωτική αναστολή της ποινής που επιβάλλεται,

3) η υποχρεωτική αναγνώριση ελαφρυντικής περίστασης υπέρ του δράστη.  

Διακίνηση

Δημοσιογράφος: Συνήθως, τα εξαρτημένα άτομα είναι μικροδιακινητές. Τι προβλέψεις, έχετε γι' αυτούς ;

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Κοιτάξτε και σήμερα με τη νομοθεσία που ισχύει, προβλέπεται η δυνατότητα μείωσης του πλαισίου ποινής όταν γίνεται από το δικαστήριο δεκτός ο ισχυρισμός εξάρτησης. Συγκεκριμένα, οι εξαρτημένοι μικροδιακινητές, τα λεγόμενα βαποράκια, δεν τιμωρούνται με ποινές κάθειρξης αλλά με ποινές φυλάκισης έως πέντε χρόνια.      Αυτό γίνεται διότι έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο να καταλήγουν στη φυλακή άρρωστοι άνθρωποι που χρησιμοποιούνται από τα κυκλώματα   και διαπράττουν αδικήματα για να εξασφαλίσουν τη δόση τους. Πρέπει και γι αυτούς τους ανθρώπους, στην πλειοψηφία νέοι, να διασφαλίσουμε μια δεύτερη ευκαιρία χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι θα παραμένουν τελείως  ατιμώρητοι. Όπως συμβαίνει και σήμερα οι πράξεις αυτές τιμωρούνται σε βαθμό πλημμελήματος. Με τη διαφορά ότι, με τις ρυθμίσεις που προωθούμε εξορθολογούμε περισσότερο τις ποινές και θεσπίζουμε αντικειμενικά κριτήρια, διακρίνοντας ανάμεσα στις βαρύτερες και ελαφρότερες εγκληματικές συμπεριφορές. Με απλά λόγια θέλουμε να αποφύγουμε και τις δυσανάλογα χαμηλές και τις δυσανάλογα υψηλές ποινές.

Δημοσιογράφος: Και ποιες είναι οι αλλαγές για τους εμπόρους, εκείνους που ελέγχουν την αγορά των ναρκωτικών, αλλά και για δημόσιους λειτουργούς που μπορεί να τους διευκολύνουν. Για παράδειγμα αστυνομικά όργανα.

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Μία άλλη βασική μεταρρύθμιση που προσδίδει και την αναγκαία ισορροπία στην παρέμβαση που κάνουμε είναι η αυστηροποίηση της ποινικής αντιμετώπισης των πραγματικών μεγαλεμπόρων . Όσο είναι παράλογο ένας άνεργος ή ένας φτωχός μετανάστης να αντιμετωπίζεται ως μεγαλέμπορος, άλλο τόσο είναι απαράδεκτο ένας μεγαλοεισαγωγέας ναρκωτικών να μπορεί, να επικαλεσθεί ότι δήθεν είναι εξαρτημένος και να επιτύχει επιεική μεταχείριση. Δεν μας ενδιαφέρει εάν ο μεγαλέμπορος ή δεν είναι εξαρτημένος. Η βασική ποινική του αντιμετώπιση είναι ισόβια κάθειρξη.

Δημοσιογράφος: Πόσοι είναι σήμερα οι χρήστες που βρίσκονται στις φυλακές για αδικήματα παρεμφερή με τη χρήση ναρκωτικών;

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Περίπου πέντε (5) χιλιάδες. Το 40% των κρατουμένων,  ενώ και ένας μεγάλος αριθμός των καταδικασθέντων για άλλα αδικήματα, π.χ. κλοπές, ληστείες, όπλα, οδηγήθηκαν στις πράξεις αυτές λόγω της εξάρτησης τους, από τα ναρκωτικά.

Δημοσιογράφος: Πότε οι ρυθμίσεις θα δοθούν σε δημόσια διαβούλευση κι αν έχουν γίνει επαφές με το υπουργείο Υγείας για αύξηση των προγραμμάτων αποθεραπείας για εξαρτημένα άτομα;

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Οι προτεινόμενες διατάξεις έχουν ήδη σταλεί στα συναρμόδια υπουργεία Προστασίας του Πολίτης και Υγείας προκειμένου να διατυπώσουν τις δικές τους παρατηρήσεις και το νομοσχέδιο θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση αμέσως μετά, αρχές Σεπτεμβρίου, με προοπτική να ψηφισθεί από τη Βουλή μέσα στο φθινόπωρο.

Δημοσιογράφος: Τέλος υπάρχει ειδική αντιμετώπιση για τους χρήστες των μικρών ηλικιών ( ανήλικους);

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Η αποποινικοποίηση της χρήσης δεν αφορά μόνο τους ενηλίκους αλλά και τους ανηλίκους. Για τους τελευταίους μάλιστα ήδη από το 2010 αναθεωρήθηκε το ποινικό πλαίσιο αντιμετώπισης τους με αποτέλεσμα τη στιγμή αυτή να μην οδηγούνται σε καταστήματα κράτησης για πλημμεληματικές ποινές παρά μόνο για κακουργηματικές ενώ περιορίστηκε και ο χρόνος έκτισης τους ώστε να τους δίδεται μία δεύτερη ευκαιρία.   

Τι αλλάζει για το Διαδίκτυο. 

Δημοσιογράφος: Ανακοινώσατε ρυθμίσεις για το διαδίκτυο σε ποια κατεύθυνση θα κινηθούν;

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Το διαδίκτυο είναι χώρος ελεύθερης επικοινωνίας, διακίνησης πληροφοριών, ιδεών που στρέφονται εναντίον της ζωής και των ανθρωπίνων αξιών. Είναι εργαλείο για τον σύγχρονο πολίτη ανταλλαγής γνωμών και αμφισβήτησης. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να μεταβληθεί σε εργαλείο εγκληματικών συμπεριφορών. Δεν έχουμε καμμία πρόθεση να αμφισβητήσουμε ή να περιορίσουμε την αποστολή και την χρησιμότητά του, αφού όλα τα παραπάνω συνιστούν οργανικά στοιχεία της δημοκρατίας μας. Συνεπώς για να διασφαλίσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο όλον αυτόν τον πλούτο πρέπει να εγγυηθούμε ότι οι δυνατότητες του διαδικτύου δεν θα αξιοποιούνται για εγκληματικούς σκοπούς.

Αρση του απορρήτου

Δημοσιογράφος: Τι θα προβλέπεται για όσους διαπράττουν αδικήματα κρυπτόμενοι πίσω την ανωνυμία του διαδικτύου. Πως θα διευκολυνθεί ο εντοπισμός τους που τώρα είναι εξαιρετικά δύσκολος;

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Η παρέμβαση μας θα αφορά τον εκσυγχρονισμό των προϋποθέσεων άρσης του απορρήτου έτσι ώστε, υπό συγκεκριμένες εγγυήσεις να δίνεται η δυνατότητα στις διωκτικές αρχές να εντοπίζουν όσους επιχειρούν να προσβάλλουν δικαιώματα συμπολιτών μας, να εκβιάζουν, να απειλούν ή να συκοφαντούν, χωρίς να έχουν συνέπειες. Σε καμία περίπτωση δεν θα θιγούν οι αρχές προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης και του λόγου, όπως άλλωστε συμβαίνει και με όλα τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Δεν μπορεί όμως να υπάρξει δικαίωμα στο ανώνυμο έγκλημα. Σε κάθε περίπτωση περιμένω τις εισηγήσεις της αρμόδιας επιστημονικής επιτροπής και οι τελικές ρυθμίσεις θα είναι επιστέγασμα δημόσιου και ουσιαστικού διαλόγου, ιδιαίτερα στα πλαίσια της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής.

Δημοσιογράφος: Θα προβλεφθεί υποχρεωτικά να υπάρχει υπεύθυνος για τα ειδησεογραφικά και τα ενημερωτικά blogs;

Μιλτιάδης Παπαϊωάννου: Έργο της επιτροπής που συστάθηκε είναι ακριβώς να μελετήσει όλες τις παραμέτρους του ζητήματος που δεν είναι μόνο νομικές αλλά και τεχνικές και να προτείνει τις ρυθμίσεις εκείνες που θα εξασφαλίζουν τα δικαιώματα των πολιτών και της εύλογης αξίωσης που καθένα να μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτόν του, την τιμή του, την υπόληψη του, την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή του.